Trong những năm qua, các lễ hội truyền thống, du lịch văn hóa cộng đồng, các di tích, danh lam thắng cảnh trên địa bàn từng bước được phát triển, thu hút được đông đảo du khách tham quan như Lễ hội Hang Bua, Đền thờ Mường Chiêng Ngam, Di tích mộ đốc binh Lang Văn Thiết, Hang Thẩm Ồm, Thẩm Chạng, Khu du lịch Sinh thái Tạt ngoi, Thác khe bàn, Bản du lịch cộng đồng Hoa Tiến, Bảo tàng Văn hóa các dân tộc huyện Quỳ Châu.

Hang Bua

Di tích Hang Bua nằm trong dãy núi Phà Én thuộc bản Bua xã Châu tiến Huyện Quỳ châu. Trước đây, ở cửa Hang Bua có một đầm sen xanh tốt quanh năm, hoa Sen tiếng Thái gọi là Bọc Búa, bản gần đó gọi là bản Búa nên Danh thắng Hang Bua mang tên từ đó.

Từ thuở Hồng Hoang, trong quá trình hình thành trời đất, sông suối, một số núi non hang động ở Nghệ An được kiến tạo. Sự biến động dữ dội trong thời kỳ sơ khai đã tạo nên những kỳ tích tồn tại còn lại mãi cho đến ngày nay. Tạo hóa đã ban tặng cho con người một Hang Bua kỳ vĩ. Bởi vậy, Hang Bua từ ngàn xưa là nơi cư trú của Người Việt Cổ. Việc phát hiện di chỉ khảo cổ học Thẳm Ồm cách chúng ta trên 25 vạn năm và các dấu tích văn hóa ở Hang Bua đã giúp các nhà nghiên cứu kết luận rằng Đây là một trong những nơi phát hiện dấu vết của người Sa Piêng sớm nhất thế giới. Năm 1996, Lễ hội Hang bua được khôi phục, năm 1998 di tích danh thắng Hang bua được Bộ Văn hoá thông tin xếp Hạng di tích danh thắng Quốc gia.

Theo tục lệ cổ xưa , Mỗi độ Xuân về vào ngày 21, 22,23 tháng Giêng Âm lịch, đồng bào Thái Phủ Quỳ Châu lại tụ hội về đây để vui hội Hang Bua và  tổ chức các hoạt động văn hóa – văn nghệ - thể thao như ném còn, nhảy sạp, bắn nỏ, đi kà kheo, đắm mình trong lời hát nhuôn xuối, thưởng thức những món  ăn độc đáo của đồng bào các dân tộc huyện Quỳ Châu. /.

Đền Chiềng Ngam.

Đền Chiềng Ngam được xây dựng năm 1924 ở Tèn bọ thuộc bản Na nhàng (nay là bản Bua, xã Châu tiến huyện Quỳ châu).Đền thờ ba vị anh em Xiêu bọ, Xiêu ké, Xiêu Luông, đây là 3 vị thành hoàng, là những người  có công khai lập bản mường ở vùng Chiềng ngam. Ông Xiêu Bọ lập nên bản Bọ (nay là bản Bua xã Châu Tiến,  Ông Xiêu ké lập bản Ké (Nay là bản Lầu và bản Ban, xã Châu Tiến), Ông xiêu Luông lập bản Luồng (nay là bàn Luồng lạnh xã Châu Bính).

Trải qua nhiều biến cố lịch sử đền Chiềng Ngam đã hư hỏng và chỉ còn ở dạng phế tích. Để hướng về cội nguồn, bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc và thể thao và để tưởng nhớ các bậc tiền nhân có công khai bản lập mường, đồng thời cầu cho mưa thuận gió hòa, bản mường yên vui, năm 2006 Đền Chiêng Ngam đã được khôi phục, tôn tạo để đưa vào phục vụ công tác công tác sinh hoạt tâm linh. Năm 2016, Đền được trùng tu, nâng cấp xây dựng mới trở thành một quần thể kiến trúc, xứng tầm là một công trình văn hóa tâm linh, lịch sử của huyện Quỳ Châu và vùng Tây Bắc Nghệ An. Năm 2017, đền Chiêng Ngam được xếp hạng là di tích cấp Tỉnh. Các phần Lễ tại đền Chiêng Ngam gồm: Lễ Khai Quang, Lễ Yết cáo,  Lễ Đại tế, Lễ Tạ được thực hiện từ ngày 19 – 22 tháng Giêng AL, gắn với Lễ hội Hang bua hàng năm./.

Bảo tàng Quỳ Châu

Bảo tàng văn hóa các dân tộc huyện Quỳ Châu là một trong những di sản văn hóa của huyện Quỳ Châu nói riêng và đồng bào các dân tộc miền Tây Nghệ An nói chung. Bảo tàng được xây dựng năm 1975 và hoàn thành vào năm 1976, là nơi trưng bày các hiện vật, tư liệu lịch sử của các dân tộc thiểu số vùng tây bắc Nghệ An và các tài liệu về sự ra đời, hoạt động của 3 huyện miền núi: Quỳ Châu, Quế Phong, Quỳ Hợp (thuộc Phủ Quỳ cũ)..

Bảo tàng hiện có 922 hiện vật, gồm tư liệu lịch sử  thời kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ và nhiều hiện vật mang đậm bản sắc văn hóa cũng như quá trình hình thành và phát triển của đồng bào các dân tộc. Bảo tàng còn là nơi lưu giữ các tài liệu, hiện vật giúp cán bộ, học sinh, sinh viên tham quan nghiên cứu về lịch sử địa phương và dân tộc học thuộc vùng núi Nghệ An. Trong giai đoạn tới Bảo tàng dự kiến sẽ được đầu tư xây dựng mới và nâng cấp thành Bảo tàng văn hóa các dân tộc ở miền Tây Nghệ An.

Hang Thẳm Ồm:

Đây là di chỉ khảo cổ học được các nhà khoa học trong nước và thế giới nghiện cứu, công nhận cách đây 20 vạn năm tại đây có người vượn sinh sống. Qua các đợt sưu tầm đã phát hiện đựơc nhiều hiện vật có giá trị lịch sử như răng người Việt cổ, Răng voi kiếm, răng gấu tre và các hiện vật quý hiếm khác. Cùng với lễ hội Hang Bua hàng năm, hang Thẳm ồm trở thành điểm du lịch được nhiều du khách đến thăm quan, cùng với Thăm Chàng, Tôn Thạt, cụm du lịch này thu hút đông đảo khách đến thăm quan và nghiên cứu khoa học. Hiện nay, tuyến đường từ xã Châu Tiến vào đến Châu Thuận đã hoàn thành và thuận tiện để thu hút khách tham quan và du lịch./.

Di tích lịch sử đốc binh Lang Văn Thiết

Lang Văn Thiết sinh năm 1850 tại bản Gia hội Tổng Đồng Lạc, nay là xã Châu Hội huyện Quỳ châu, thủ lĩnh trong phong trào cần Vương chống pháp ở Nghệ An từ 1886-1896. 

Từ nhỏ Lang văn Thiết thông minh và rất giỏi võ, năm 26 tuổi ông được tri phủ họ Sầm cử giữ chức Đốc binh nên thường gọi là Đốc thiết.  Năm 1885 khi vua Hàm Nghi ra sơn phòng Hương khê (Hà Tĩnh) hạ chiếu cần vương chống pháp. Đốc Thiết dãy binh ở miền núi Nghệ an, Lúc bấy giờ quân pháp chiếm Cửa rào (Tương dương), Phủ Quỳ (Thủ phủ Quỳ Châu hồi đó). Đốc binh chủ trương phát huy quân lực tại chỗ để kiểm soát vùng thượng nguồn sông Cả, sau thời gian ngắn quân của ông cũng có trên 300 người.  Đốc binh Lang văn Thiết kêu gọi quản Thông, quản Thụ ở vùng Thượng nguồn sông Hiếu cùng dấy quân hợp lực chiến đấu. Ông phân công phụ trách từng vùng : Đội Dinh ở vùng Kẻ dinh đồng lạc, Cai Cù ở vùng bản Xăng Tiêu bính, Cai Ba ở vùng Thanh nga - Gia hội, Đội Dũng ở vùng Thượng Xuân Thanh hoá. Còn bến Mong thuộc xã Châu hội nghĩa quân chọn làm đồn kiểm soát, không cho chở các sản vật quý như quế, ngà voi, sừng tê tê, về xuôi nộp cho bọn pháp.  Các vị trí như Bù Cắm, Đò ham, đều được xây dựng thành cứ điểm quan trọng của nghĩa quân.    

Năm 1887, Đốc binh chủ động tấn công vào đồn luỹ của giặc và thắng lợi trận này  nghĩa quân thu được 33 khẩu súng cùng nhiều đạn dược và quân trang. Để phát huy thế lực đốc thiết đã liên kết với các lực lượng của Lãnh ngợi, Đề Niên ở dưới xuôi nhờ đó mà nghĩa quân của Nguyễn Xuân Ôn mở rộng địa bàn lên vùng cây Chanh ( Nơi Nghĩa đàn giáp Anh sơn). Năm 1896 trong trận đánh đồn Thanh nga, Lang văn Thiết bị giặc bắt và chặt đầu đưa về treo tại cây táo ở Hội 1, xã Châu Hội, Quỳ Châu. Phần thân được nhân dân mai táng tại Tổng huống thuộc xã Châu nga (Nay là bản Mưn, xã Châu Nga, Quỳ Châu).

  Cây táo là nơi Lang văn Thiết làm lễ tế cờ ( lễ ăn thề ) chiêu tập binh lính, nơi bàn mưu tính kế  đánh giặc, nơi nghĩa quân dựng cờ khởi nghĩa. Cây táo được nhân dân trân trọng gìn giữ và gọi là Cây táo Đốc Thiết.Năm 1998 di tích cây táo được Bộ văn hoá thông tin xếp hạng di tích Quốc gia.

Bản du lịch cộng đồng Hoa Tiến:

Bản Hoa Tiến là bản người Thái cổ có đến 98% đồng bào dân tộc Thái, nơi đây là điểm gặp gỡ của ba con sông Nậm Quàng, Nậm Việc, Nậm Hạt, tạo nên bến tắm Tạ Chum, Tạ Đẹt mang phong cảnh hữu tình. Làng có 386 hộ gia đình với hơn 300 ngôi nhà sàn. Nhà sàn ở Hoa Tiến được duy trì nhà ở theo kiến trúc truyền thống nguyên bản. Trong bản hiện có 07 hộ gia đình được nâng cấp thành nhà nghỉ cộng đồng đủ điều kiện phục vụ du khách ăn, nghỉ trải nghiệm. Tại các điểm homestay còn bố trí các gian hàng trưng bày và bán các sản phẩm thổ cẩm truyền thống, mây tre đan. Đặc biệt, tại điểm du lịch cộng đồng Hoa Tiến còn có dịch vụ du lịch như đi bè trên sông, trải nghiệm quăng chài bắt cá, trải nghiệm dệt thổ cẩm, nấu các món ẩm thực Thái, làm vía cầu may, tham gia sinh hoạt văn hóa như nhảy sạp, cồng chiêng, khắc luống, hát giao duyên nhuôi xuối.

Năm 2021, Bản du lịch cộng đồng Hoa Tiến được UBND tỉnh Nghệ An công nhận đạt 3 sao OCOOP cấp tỉnh. Cách đây hơn 10 năm đã có những tour du lịch của du khách Pháp, Bỉ và một số khách lẻ thưởng xuyên ghé thăm. Những năm gần đây, hoạt động du lịch trên địa bàn tiếp tục đón nhiều đoàn khách tham qua, trải nghiệm du lịch và lưu trú đến từ nhiều tỉnh, thành trong nước và quốc tế.

* Thác Khe Bàn.

Thác Khe Bàn ở Bản Can, xã Châu Bình, huyện Quỳ Châu nằm cách trung tâm huyện 30 km, với địa hình đồi núi tạo nên nhiều ghềnh thác, mang vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vỹ nên từ năm 2018 đã được huyện Quỳ Châu quy hoạch xây dựng khu du lịch sinh thái. Nơi đây, còn bảo vệ được rừng nguyên sinh và lưu giữ bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái nên mặc dù đang trong thời gian xây dựng nhưng đã thu hút được hơn 200-300 lượt khách/tháng  đến tắm, tham quan, cắm trại. Theo định hướng, thác Khe Bàn trong thời gian tới sẽ phát triển thành điểm du lịch phục vụ nghỉ mát, nghỉ dưỡng và trải nghiệm không gian thiên nhiên kết hợp với bảo tồn và phát huy các giá trị tài nguyên rừng.

      * Khu du lịch sinh thái Tạt Ngoi.

Khu du lịch sinh thái Tạt Ngoi có diện tích rộng hơn 3ha, cây cối xanh tươi, không khí trong lành. Năm nay, khu sinh thái được trùng tu mới, bổ sung thêm nhiều khu tham quan gồm Khu thác nước, Hồ cá, Bể bơi, Khu tiểu cảnh, Chòi nghỉ và khu ẩm thực. Bên cạnh đó, khu du lịch cũng bố trí sân bãi rộng để tổ chức lửa trại, giao lưu văn hóa văn nghệ để đáp ứng các nhu cầu trải nghiệm của du khách.