Nguyên liệu hương trầm thân thiện với môi trường.

 Trào lưu sống xanh nở rộ trong nhiều năm gần đây, đòi hỏi các thương hiệu, nhãn hàng chú trọng tới các sản phẩm thân thiện với môi trường nhiều hơn. Trong khi đó, sản phẩm hương trầm Quỳ Châu được làm từ nhiều loại thảo mộc thiên nhiên với thành phần chính là bột nguyên chất từ rễ cây hương bài, cây trầm, vỏ quế, hoa hồi bột bã mía,…cùng với cách pha trột bí từ quyết riêng của từng cơ sở trầm sẽ cho ra hương thơm đặc biệt. Khi thắp lên, mùi hương trầm dễ chịu khiến người ta khoan khoái, nhẹ nhàng.

Tuy Hương Trầm là nghề lâu đời nhiều hộ sản xuất trên địa bàn huyện nhưng trước đây hơn 80% nguyên liệu chính lại được các gia đình làm hương nhập nguyên liệu từ nhiều nơi như khác nhau. Khoảng 7 năm trở lại đây, ngành nông nghiệp huyện cũng đã đồng hành cùng bà con nhân dân tạo vùng nguyên liệu cho các làng nghề hương trầm trên địa bàn huyện. Cây hương bài- một trong thành phần chính của hương trầm được xác định phải được mở rộng diện tích. Sau nhiều lần đầu tư trồng thử nghiệm và có những so sánh với rễ hương các huyện miền xuôi thì cho thất do tính chất đất đồi nên rễ cây hương bài trên địa bàn huyện có mùi thơm, nhiều tinh dầu hơn. Hiện toàn huyện có hơn 40ha cây hương bài, cung cấp khoảng 30% nguyên liệu cho các làng nghề. Vỏ cây quế cũng là thành phần để đập bột trộn cùng các nguyên liệu khác để tạo mùi thơm cho que hương trầm. Cây quế địa phương được người dân trồng trên địa bàn cũng cho mùi thơm hơn so với các quế lai nhiều nơi khác. Do diện tích bị thu hẹp nên một vài năm trở lại đây cây quế đang được người dân mở rộng diện tích, dự tính khoảng 5 năm tới sẽ cung cấp từ 40% nguyên liệu cho các làng nghề.

Với các nguyên liệu bột pha trộn theo tỷ lệ hợp lý, bột cuốn hương sẽ có hương thơm dịu ngọt, nhẹ nhàng, chỉ cần một vài que hương trầm thắp lên giữa cái thời tiết se lạnh của mùa đông cũng đủ cảm nhận được hơi ấm.

Không ngừng giữ vững uy tín, nâng cao chất lượng

Chỉ cần nhắc đến hương trầm Quỳ Châu nhiều nơi đều biết bởi chất lượng hương trầm ở mang thương hiệu riêng biệt của huyện. Từ khi ra đời đến nay, quy trình sản xuất để cho ra búp hương cũng đã được quan tâm, tỉ mẩn từ công đoạn chọn nguyên liệu làm bột đến chu để cuốn và công đoạn cuốn hương cũng như đóng gói thành phẩm. Tuy việc cuốn chỉ bắt đầu vào vụ rải từ tháng 10 âm lịch đến giữa tháng 12 âm lịch hàng năm nhưng khâu chuẩn bị nguyên liệu thì phải cả năm. Theo bà Nguyễn Thị Hương –Khối Tân Hương, thị trấn Tân Lạc, Chủ cơ sở hương trầm Hương Thân cho biết; “Nguyên liệu như quế, rễ hương, chu hương phải được xử lý và phơi nắng kỹ từ tháng 4-5, thời điểm này nắng nhiều, nên các nguyên liệu sẽ được phơi để bảo quản đến thời điểm cuốn. Chỉ cần bột ướt, chu hương không được ngân nước kỹ và phơi khô hay kích cỡ chu hương to, nhỏ cũng sẽ làm hương không cháy hoặc khi cháy hương sẽ không cuốn vòng đẹp mắt. Trong khi đó, hương trầm đạt chuẩn là khi hương cháy phải cuốn vòng, quan niệm của người làm hương chính là hương cháy tàn quăn từ đầu đến hết que sẽ mang tài lộc, bình an  một năm mới đến với gia đình.

Làm giấy cuốn hương là một trong những công đoạn chuẩn bị vào vụ sản xuất chính

Chị Nguyễn Thị Vân – Chủ sản xuất cơ sở Hương trầm Bình Minh cho biết gia đình đã có gần 40 năm làm nghề hương trầm. Từ thời ông cố nội đã bắt đầu với nghề và đến chị là đời thứ 3, chị được truyền lại nghề từ bố nên chị luôn xác định và ý thức được giá trị truyền thống, cái duyên, cái nghiệp với nghề hương trầm. Chị cho biết hương vị riêng của hương trầm phải được giữ vững, không phải vì giá cả nguyên liệu mà có thể bỏ bớt số lượng các nguyên liệu chính. Có những năm rễ hương, bột quế đắt nhưng vì khách đặt từ đầu nên chị vẫn giữ giá bán ra thị trường.

Uy tín thương hiệu hương trầm Quỳ Châu được củng cố nên khách hàng khắp nơi tin tưởng. Những ngày sát tết không khí hối hả, tất bật các làng nghề, các hộ sản xuất lo xuất sớm những đơn hàng đi khắp cả nước cho kịp người dân khắp nơi sắm tết nguyên đán. Nhiều năm trở lại đây, công tác xúc tiến thương mại, tạo điều kiện cho các làng nghề, làng có nghề tham gia các hội chợ trong và ngoài tỉnh và quảng bá thương hiệu trên truyền thông luôn được địa phương quan tâm. Đồng thời, tiếp tục triển khai mô hình ứng dụng KHCN để đa dạng hóa sản phẩm hương tạo ra được các sản phẩm Hương thẻ, hương vòng, hương nụ từ nguyên liệu hương trầm tại Thị trấn Tân Lạc. Thực thi một số giải pháp trong quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể Hương trầm Quỳ Châu, lấy ý kiến hoàn thiện và thống nhất quy chế sử dụng, dán nhãn hiệu tập thể Hương trầm Quỳ Châu.

Sản lượng hương hàng năm luôn đạt từ khoảng 90 triệu que, doanh thu đạt trên 40 tỷ đồng, với khoảng 150 hộ sản xuất, tạo công ăn việc làm ổn định cho hàng trăm lao động của địa phương, góp phần xóa đói giảm nghèo.

Vẫn còn những băn khoăn, cần tháo gỡ.

Nghề sản xuất Hương trầm được coi là tiềm năng, thế mạnh phát triển kinh tế của thị trấn và một số vùng sản xuất thuộc các xã như Châu Tiến, Châu Hội, Châu Hạnh, Châu Bình…. Tuy các làng nghề hương trầm luôn giữ vững và phát triển chất lượng hương và dần đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng trên thị trường. Tuy nhiên, vấn còn một số vấn đề cần được quan tâm như huyện ta vẫn chưa quy hoạch được vùng cung cấp nguyên liệu cho các làng nghề. Theo đánh giá, có gần 80% nguyên liệu hiện nay phải nhập từ các huyện miền xuôi, 20% nguyên liệu được cho là cung cấp ở huyện ta chủ yếu là bã mía, chu hương chỉ là sản phẩm nguyên liệu phụ và một ít số lượng nhỏ rễ hương bài. Điều này đồng nghĩa, các làng nghề sản xuất hương chưa chủ động về ngyên liệu và bị động ép giá ở các nơi khác. Đồng chí Bí thư Huyện ủy cũng cho rằng, ngành nông nghiệp cần phải nhanh chóng quy hoạch, xây dựng hương trầm theo “Chuỗi giá trị sản phẩm”, tập trung vào quy hoạch xây dựng các vùng nguyên liệu để 5 năm nữa phải có từ 70% nguyên liệu sẽ được cung cấp ngay trong địa phương.

Các cơ sở sản xuất tất bật với vào vụ cho kịp các đơn hàng

Nhìn nhận thực trạng nghề sản xuất hương trầm, UBND huyện cũng đã và đang thực hiện một số giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất và tiêu thụ sản phẩm Hương trầm Quỳ Châu. Trong đó đưa ra các giải pháp xây dựng thị trường nguyên liệu và thị trường tiêu thụ sản phẩm để tạo điều kiện cho các hộ sản xuất hương trầm mở rộng quy mô sản suất, nâng cao tay nghề cho người lao động. Khuyến khích ưu đãi, cho vay vốn với những hộ, những cơ sở đầu tư sản xuất, kinh doanh có tiềm năng và thế mạnh, có xu hướng phát triển tốt. Thực hiện các chính sách, quỹ hộ trợ giá máy móc phát triển ngành nghề nông thôn. Từng bước đổi mới các trang thiết bị sản xuất mới giúp cho làng nghề nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Triển khai vận động một số hộ kinh doanh vào khu công nghiệp để đưa các cơ sở vào sản xuất tập trung. Làm tốt công tác quy hoạch phát triển nghề, trong đó có việc phát triển ngành nghề hương trầm nằm trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Có kế hoạch dài hạn, xây dựng các vùng nguyên liệu đạt chất lượng cao, tiết kiệm nguyên liệu trong quá trình sản xuất, giảm tỷ trọng nguyên liệu trong giá thành sản phẩm. Các cơ quan chức năng tiếp tục bổ sung hoàn thiện quy hoạch phát triển làng nghề với quy hoạch vùng nguyên liệu, khuyến khích hỗ trợ các cá nhân, hộ gia đình liên kết đầu tư phát triển nguyên liệu hương trầm. Nếu làm tốt những vấn đề trên nghề sản xuất Hương trầm Quỳ Châu tăng sức cạnh tranh lớn trên thị trường./.

Bé Vinh

Trung tâm VHTT&TT Quỳ Châu